Gesloten jeugdzorg:

De gesloten jeugdzorg is geen zorgsysteem, het is een verdienmodel – en wel één dat draait op het bewust schaden van kwetsbare minderjarigen. Terwijl Nederland zich op de borst klopt over een ‘transformatie’ van de jeugdzorg, blijven jongeren opgesloten in instellingen die niet alleen falen in hun zorgtaak, maar actief bijdragen aan diep trauma. En waarom? Omdat er simpelweg geld aan wordt verdiend.

Misstanden als businessmodel

Sinds 2018 is het ministerie van Volksgezondheid formeel begonnen met het afbouwen van gesloten jeugdzorg. In 2022 werd door staatssecretaris Maarten van Ooijen zelfs het streven uitgesproken om in 2030 helemaal geen kinderen meer op te sluiten. Mooie woorden – maar ondertussen draait het systeem op volle toeren verder. En dat is geen toeval.

Aanbieders van gesloten jeugdzorg worden namelijk nog steeds betaald per bezet bed. Dat betekent: hoe meer kinderen je opsluit, hoe meer geld je binnenhaalt. Het is een perverse prikkel van formaat – een systeem waarin instellingen financieel belang hebben bij het in stand houden van trauma en leed.

Bhugwandass, een jongvolwassene die zijn ervaringen in de gesloten jeugdzorg deelde in de documentaire Jason, is daar glashelder over: “Zolang instellingen geld verdienen aan gevulde bedden, is er geen enkele reden voor hen om daadwerkelijk te zorgen dat kinderen daar niet terechtkomen.”

Trauma als opbrengst

De kinderen in deze instellingen kampen vaak met complexe problemen: mishandeling, verwaarlozing, psychische stoornissen. In plaats van hen intensieve begeleiding en bescherming te bieden, worden ze achter slot en grendel gezet – een aanpak die hun trauma vaak verergert. Maar omdat die aanpak goedkoper is dan echte zorg, wordt ze geprefereerd.

Sloten, hekken en isoleercellen zijn goedkoper dan pedagogen, psychologen en kleinschalige woonbegeleiding. Dit is geen zorg, dit is georganiseerde verwaarlozing onder toezicht van de overheid. En wie daar het slachtoffer van is? Jongeren. Kwetsbare kinderen die systematisch beschadigd worden omdat dat financieel beter uitkomt.

De illusie van afbouw

Hoewel het aantal gesloten bedden daalde van 2.135 in 2018 naar 1.584 in 2021, stagneert die daling inmiddels. Instellingen als Elker in Groningen moesten zwaar interen op hun budget door teruglopende instroom – en pas toen zij wél betaald kregen voor lege bedden, konden ze de afbouw doorzetten. Maar de meeste instellingen? Die kiezen ervoor om de bedden vol te houden. Want zonder kinderen geen inkomsten.

Intussen waarschuwt de Jeugdautoriteit voor continuïteitsproblemen bij vrijwel alle aanbieders van gesloten jeugdhulp. En dus gaat het systeem door. Niet omdat het werkt, niet omdat het helpt, maar omdat het loont.

De samenleving kijkt weg

Pogingen om jongeren kleinschalig, open en humaan op te vangen, stuiten op maatschappelijke weerstand. Omwonenden vrezen "incidenten" wanneer er kleinschalige woonvormen komen – en dus blijven jongeren achter hoge hekken, uit het zicht. De boodschap is helder: liever opgesloten dan in de buurt.

Tijd voor radicale verandering

Het moet stoppen. Niet morgen, niet in 2030 – maar nú. Er moet een directe ban komen op het betalen per bezet bed. Financiering moet gericht zijn op preventie, begeleiding en herstel, niet op opsluiting. En er moet erkenning komen voor wat dit systeem is geweest: een gelegaliseerd verdienmodel dat trauma verkoopt als zorg.

Sluiten van instellingen is niet genoeg. Er moet gerechtigheid komen voor de duizenden jongeren die beschadigd zijn in een systeem dat hen nooit had mogen opsluiten.

Gesloten jeugdzorg is geen falend systeem. Het is een bewust gecreëerde machine die winst maakt op pijn. En dat is crimineel.